محدودیت‌های عملکردی و کالبدی بافت قدیم سبزوار ونوع برنامه‌ریزی منطبق جهت بهسازی آن

شهرهای سنتی و قدیمی ایران اصولاً از دو بافت قدیمی و جدید تشکیل شده اند. از عمر این نوع بافت های قدیمی چند صدسال و گاهی بیش از یک هزار سال می گذرد، که اغلب دارای کوچه های تنگ و باریک و یادآور زندگی انسان های قبل از دوران صنعتی و عدم نفوذ وسایل نقلیه موتوری می باشند. عدم دسترسی های مناسب به واسطه پیچیدگی های بافت شهری، ناکافی بودن یا فقدان تأسیسات شهری و عناصر خدماتی، بی ثباتی و سستی مصالح ساختمانی که اغلب از خشت و گل می باشد، پیوسته مشکلات بزرگی را برای ساکنین خود به وجود آورده است. این مشکلات، بافت های قدیم شهری را به صورت مخروبه و پریشان درآورده و زندگی را برای ساکنین آن سخت نموده و آثار و نشانه های حیات در آنها بیشتر از دست رفته است. یکی از نمونه های بارز اینگونه بافت ها، بافت قدیمی شهر سبزوار است. از این رو در این پژوهش به مسائل و مشکلات کالبدی- عملکردی بافت قدیم سبزوار و کسانی که در این بخش سکونت دارند، پرداخته شده است. اغلب عناصر شهری که دارای ارزش تاریخی زیادی هستند، در این بخش قرار گرفته است. این بخش در حدود 15962 نفر جمعیت و وسعتی معادل 2/182 هکتار دارد و به همین دلیل دارای اهمیت فراوانی است. هدف از این پژوهش شناخت بافت قدیم سبزوار، بررسی مسایل و مشکلات عملکردی-کالبدی آن و ارائه راهکارهایی جهت بهسازی آن است. نوع تحقیق کاربردی است و برای بررسی موضوع از روشهای تحقیق تاریخی و توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. دراین تحقیق جهت کسب اطلاعات بیشتر، به تنظیم و تکمیل پرسشنامه مبادرت گردیده و تعیین حجم نمونه نیز از طریق فرمول کوکران صورت گرفته است. نتایج بررسی ها نشان می دهد، وجود معابر کم عرض و ناکافی، کمبود عناصر خدماتی و وجود سکونت گاه های قدیمی و فشرده در بافت قدیم سبزوار، در محدودیت عملکردی-کالبدی آن نقش زیادی دارد. با توجه به نظریه های برنامه ریزی شهری به ویژه فرهنگ گرایی، می توان به این بخش از شهر توجه کرد. در پایان راه حل ها و راهکارهایی جهت بهسازی بافت قدیم سبزوار پیشنهاد شده است .